Funkcja przesuwania wiązań w nartach biegowych, zapoczątkowana przez system Rottefella i płyty NIS, stała się przełomowym rozwiązaniem, które umożliwia dopasowanie zachowania nart do zmiennych warunków śniegowych, profilu trasy, aktualnej wagi oraz indywidualnych preferencji narciarza.

Co daje możliwość regulacji pozycji wiązań? Kiedy warto z niej korzystać? Dla kogo ta funkcja jest najbardziej przydatna i jakie rozwiązania techniczne znajdziemy na rynku? Oto kompleksowy przewodnik po tematyce przesuwania wiązań w nartach biegowych.

Dlaczego przesuwanie wiązań w nartach biegowych ma znaczenie?

Przesuwanie wiązań pozwala na zmianę charakterystyki sztywności nart biegowych. Regulacja położenia wiązań najczęściej wykorzystywana jest w nartach do techniki klasycznej. Możemy dzięki temu wpływać na ich przyczepności (tzw. trzymanie) przy odbiciu lub opory poślizgu narty. Także w nartach do stylu łyżwowego przesuwając wiązania oddziałujemy na zachowanie biegówek przy różnych warunkach śniegowych.

Korekta położenia wiązań względem środka ciężkości narty angażuje prawa fizyki, które biegaczowi narty. Więcej o tym, w jaki sposób to działa, piszemy na końcu tego tekstu.

W technice klasycznej

Przy biegu techniką klasyczną kluczową rolę odgrywa równowaga między trzymaniem a ślizgiem. W idealnej sytuacji narta powinna jechać po śniegu bez zbędnych oporów i “trzymać”, czyli zatrzymać się i dać pewne podparcie podczas wykonania odbicia. Jak wiemy, sytuacje idealne występują rzadko, nawet gdy narty uda się poprawnie dobrać do wagi i umiejętności użytkownika.

Przesunięcie wiązań czasami umożliwia zbliżenie się do ideału lub daje narciarzowi wybór, czy jego narty mają raczej jechać, czy raczej trzymać, gdy pogodzenie obu tych funkcji jest niemożliwe.

Zmiana pozycji wiązań ma wpływ na zachowanie nart do klasyka, które w części odbiciowej ślizgu mają łuskę, fokę lub smar odbiciowy. Przestawianie wiązań nie ma takiego wpływu na “trzymanie” lub jazdę w nartach z powłoką Nanogrip.

Przesunięcie wiązania do przodu:

• Poprawia trzymanie przy odbiciu, co jest szczególnie ważne na stromych podbiegach. Także w warunkach śniegowych utrudniających przyczepność (“trzymanie”).
• Powoduje jednak także zmniejszenie efektywności ślizgu. Większy nacisk na strefę odbicia ślizgu powoduje, że występuje większe tarcie o śnieg, także w niepożądanych sytuacjach. Np. gdy przesuwamy się po płaskim terenie lub zjeżdżamy.

Z kolei przesunięcie wiązań do tyłu:

• Zwiększa poślizg, sprawia że narty mogą jechać szybciej.
• Może jednak pogorszyć przyczepność przy odbiciu.

W technice łyżwowej

W przypadku techniki łyżwowej funkcja przesuwania wiązań pozwala na optymalizację stabilności i dynamiki odbicia:

• Przesunięcie wiązań do przodu zapewnia lepsze trzymanie się toru jazdy narty, co jest istotne na trudnych, oblodzonych trasach.
• Przesunięcie wiązań do tyłu poprawia dynamikę ślizgu, ponieważ większa część masy użytkownika znajduje się za środkiem ciężkości narty.

Kiedy korzystać z funkcji przesuwania wiązań?

Zmiana położenia wiązań w nartach biegowych niesie szereg korzyści. Poniżej wymieniamy najważniejsze.

Zmieniające się warunki śniegowe

Możliwość regulacji pozycji wiązań przydaje się podczas zmiennych warunków atmosferycznych i śniegowych. W klasyku siła “trzymania” narty przy odbiciu może się zmieniać w zależności od rodzaju śniegu. Rożne mogą być też opory poślizgu narty. Zmiana pozycji wiązań daje możliwość niwelowania niepożądanych zjawisk. Także w łyżwie możemy poprawić właściwości narty w zależności od warunków na trasie. 

Trasy o zróżnicowanym profilu

Przy stylu klasycznym na trasach z licznymi podbiegami korzystne będzie przesunięcie wiązań do przodu, aby poprawić trzymanie i ułatwić pokonywanie wzniesień bez ryzyka uślizgiwania się narty do tyłu, nazywanego “kopaniem” w żargonie narciarskim. Na płaskich odcinkach tras lub z dominującymi zjazdami można ustawić wiązania bardziej do tyłu, co poprawi efektywność ślizgu.

Indywidualne potrzeby narciarza

Osoby początkujące mogą przesunąć wiązania do przodu w celu lepszego trzymania nart przy odbiciu. Dzięki czemu przy niedostatkach techniki łatwiej poradzić sobie z podejściami. Zawodnicy i zaawansowani narciarze mogą dostosować pozycję wiązań w zależności od stylu jazdy i specyfiki trasy zawodów.

Dopasowanie do masy ciała i umiejętności użytkownika

Przesuwanie wiązań jest niezwykle przydatne, aby dostosować narty do konkretnej wagi użytkownika. Narty zwykle nie wychodzą z fabryki idealnie powtarzalne, faktycznie każda para ma inną sztywność. Dzięki regulacji pozycji wiązań można dostroić zachowanie nart, tak aby lepiej odpowiadały wadze i umiejętnościom użytkownika.

Zmiana parametrów nart przy zmiennej wadze narciarza

Zmiana masy ciała, np. w wyniku diety lub zmiany stylu życia, a także dodatkowe obciążenie, takie jak plecak, mogą wpłynąć na siłę dociśnięcia środkowej części ślizgu narty do podłoża podczas odbicia. W takich wypadkach przesunięcie wiązań pozwala na szybkie dostosowanie nart do nowych warunków, co poprawia komfort i efektywność biegu.

Komu przesuwanie wiązań przynosi największe korzyści?

Początkujący narciarze biegowi

Funkcja zmiany pozycji wiązań przyda się początkującym. Ułatwi pokonywanie zróżnicowanych tras pomimo niedostatków w technice narciarskiej. Także, gdy korzystają z nart biegowych będących dla nich nieco “na wyrost”, modeli przeznaczonych dla bardziej zaawansowanych biegaczy narciarskich.

Narciarze rekreacyjni

Narciarze, którzy korzystają z nart biegowych na trasach o różnym profilu i w różnych warunkach śniegowych lub którzy zmieniają swoją wagę (np. przed dociążenie bagażem), czy robią postępy w technice narciarskiej, docenią możliwość szybkiego dopasowania nart do aktualnych potrzeb. 

Zawodnicy

Dla sportowców możliwość regulacji wiązań to narzędzie, które pozwala na maksymalizację osiągów w zawodach. Przydaje się szczególnie podczas biegów odbywających się w trudnych warunkach pogodowych, gdzie zmiana położenia wiązań może wpłynąć na wyniki.

Eksperymentatorzy i techniczni perfekcjoniści

Narciarze, którzy lubią eksperymentować z ustawieniami sprzętu, mogą testować różne pozycje wiązań, aby znaleźć optymalne ustawienie dla siebie i swojej techniki.

Rozwiązania techniczne na rynku

Obecnie większość producentów nart biegowych montuje na nich specjalne płyty, które umożliwiają montaż wiązań przez nasunięcie i eliminują konieczność wiercenia otworów w narach. Druga funkcja płyt to możliwość zmiany pozycji wiązań. Na rynku obecnych jest kilka rozwiązań.

System Rottefella i płyty NIS

Płyty NIS (Nordic Integrated System) zostały zaprezentowane przez norweską firmę Rottefella w 2005 roku. Były jednymi z pierwszych rozwiązań, które umożliwiały łatwe montowanie i przesuwanie wiązań. Rottefella ma w swoim katalogu szereg modeli wiązań, które można przesuwać po odpięciu buta, jak też bez konieczności schodzenia z nart. W ofercie firmy dostępne są też przesuwane wiązania pasujące do płyt IFP. 

TURNAMIC i płyty IFP

System stworzony przez marki Fischer i Rossignol zadebiutował w sezonie zimowym 2017/2018. Ci dwaj potentaci narciarscy opracowali płyty IFP, które różnią się od NIS, ale zapewniają niemal identyczną funkcjonalność. Wiązania TURNAMIC nasuwane na płyty IFP nie wymagają użycia narzędzi, ale modele dostępne na rynku umożliwiają przesuwanie tylko przy odpiętym bucie.

Salomon Prolink Shift

Firma Salomon wprowadziła system Prolink Shift w 2018 roku. Rozwiązanie to działa identycznie jak wiązania wyżej wymienionej konkurencji. Przesuwanie wiązań na płytach Shift w zależności od modelu może wymagać odpięcia narty od buta lub nie.

Podsumowanie

Przesuwanie wiązań w nartach biegowych to funkcja, która umożliwia dostosowanie sprzętu do indywidualnych potrzeb narciarza, profilu tras i warunków śniegowych. Zarówno biegacze narciarscy rekreacyjni, jak i zaawansowani sportowcy mogą czerpać korzyści z regulacji wiązań, poprawiając komfort i osiągi. Większość producentów oferuje obecnie wyłącznie modele nart wyposażonych w płyty do montażu wiązań, które dają możliwość zmiany pozycji wiązań. Wystarczy nauczyć się korzystać z tej prostej funkcji. To inwestycja, która z pewnością zwróci się w postaci lepszych wrażeń na trasie.

Przesuwanie wiązań a prawa fizyki

Dla osób, które lubią dogłębnie poznać zagadnienie od strony technicznej, wyjaśniamy, jak przesuwanie wiązań w nartach biegowych wykorzystuje prawa fizyki.

Przy przesuwaniu wiązań w nartach biegowych kluczowym aspektem jest przesunięcie punktu podparcia narty względem środka ciężkości narciarza.

• Rozkład sił w technice klasycznej: Przesunięcie wiązań do przodu zwiększa nacisk wywierany przez narciarza na część środkową narty, w obszarze strefy odbicia. To z kolei ułatwia dociśnięcie narty do podłoża, poprawiając przyczepność (trzymanie) podczas odbicia. Dzieje się tak, ponieważ moment siły wywieranej przez narciarza działa bliżej strefy, która musi efektywnie stykać się ze śniegiem. W efekcie zmniejsza się wymagana siła nacisku stopy, aby uzyskać odpowiednie odbicie.
• Rozkład sił w technice łyżwowej: W przypadku techniki łyżwowej, przesunięcie wiązań do tyłu przenosi punkt podparcia dalej od środka narty, co zmniejsza nacisk na strefę pod stopą i poprawia dynamikę ślizgu. Dzięki temu większa część energii jest skierowana na płynne przejście narty w ślizg, zamiast na jej ugięcie. Ustawienie punktu podparcia przed środkiem ciężkości narty zwiększa nacisk przedniej części ślizgu i ułatwia utrzymanie stabilnego toru jazdy narty podczas odbicia łyżwowego.

Prawa fizyki: Efekty te można wyjaśnić zasadą równowagi momentów sił oraz rozkładem ciśnienia na powierzchni narty. Przesunięcie punktu podparcia zmienia moment obrotowy wywierany przez siłę ciężkości i siłę odbicia narciarza na nartę, co wpływa na sposób, w jaki narta zgina się i oddziałuje z podłożem.